بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی معتادان به مواد مخدر در شهر تهران

مقدمه و هدف پژوهش: سرمایه اجتماعی به معنی مجموعه­ای از ارتباطات مبتنی بر اعتماد درون یک فرد و یا در ساختار اجتماعی وجود ندارد، بلکه در فضای بین افراد شکل می­گیرد. این پژوهش باهدف بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی معتادان به مواد مخدر انجام گرفته است. روش پژوهش: در این پژوهش کمی باهدف کاربردی از روش همبستگی بهره جسته­ایم. جامعه آماری این پژوهش را کلیه معتادان مراجعه کننده به مراکز درمانی بهزیستی شهر تهران تشکیل داده­اند که 380 نفر از آنان بر اساس روش نمونه­گیری در دسترس به عنوان جمعیت نمونه انتخاب شده اند. ابزار جمع­آوری داده­ها دو پرسشنامه محقق ساخته سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی است که هر دو دارای اعتبار صوری بوده و پایایی آن ها نیز به وسیله ضریب آلفای کرونباخ 81/0 و 78/0 محاسبه شده است. یافته­ها: بر اساس یافته­های این پژوهش همه فرضیه­ها تأییدشده اند؛ یعنی ضعف سرمایه اجتماعی معتادان به مواد مخدر موجب کاهش کیفیت ­زندگی این افراد شده است. نتیجه گیری: در این تحقیق، سرمایه اجتماعی به دو بُعد شناختی و ساختاری تقسیم شده است. بُعد شناختی به بخش نامحسوس سرمایه اجتماعی مانند ارزش ها، عقاید، نگرش ها، رفتارها و هنجارهای اجتماعی می پردازد و بُعد ساختاری سرمایه اجتماعی دربرگیرنده ساختارها و شبکه هایی است که حاوی فرایندهای تصمیم گیری جمعی و مسئولیت متقابل است. افرادی که سابقه مصرف مواد مخدر در زندگی دارند، معمولاً با اطرافیان خود رابطه اندکی داشته و از داشتن یک­زبان مشترک برای تبادل اندیشه و بیان احساسات با اطرافیان خود محروم هستند. این افراد قدرت تبادل مفاهیم با دیگران و به دست آوردن تجربه مشترک را ازدست داده، ازاین رو دچار انزوای اجتماعی شده و کیفیت زندگی آن­ها نیز به شدت کاهش می­یابد و با افزایش بُعد شناختی سرمایه اجتماعی، کیفیت زندگی آنان نیز روند بهبودی پیدا می­کند. بین بُعد ساختاری سرمایه اجتماعی با کیفیت زندگی معتادان به مواد مخدر رابطه معناداری وجود دارد و یکی از عوامل مهم در سوق دادن افراد به سوی مصرف مواد مخدر، داشتن رابطه گروهی با اشخاص مصرف کننده از یک سو و نداشتن پیوند و رابطه گروهی با افراد سالم جامعه از سوی دیگر است.